ADdeJOODEHet wordt intussen de zoveelste keer dat wij Ad de Joode in Hongarije zullen ontmoeten.

De eerste keer was op de camping van Érd, onder de rook van Boedapest, waar Ad met zijn familie al jaren lang vakantie vierde. Bij de gesprekjes voor de ene, of de andere, caravan kwam naar voren dat hij muziek maakte. Op piano, maar ook wel op orgel. Meestal op kerkorgels. Hij leidde ook wel kerkkoren. Het enige jammere aan zijn vakanties was, dat hij niet zo gemakkelijk muziek kon maken en hij andere oefeningetjes moest doen om zijn vingers soepel en lenig te houden.

Op een gegeven ogenblik kwam de grote vraag of er geen mogelijkheden waren om in Érd muziek te maken. Het eerste dat lukte was een zomer-avond pianoconcert. Eigenlijk een openlucht kooravond van een lokale vrouwenvereniging waar Ad bij wijze van uitzondering op de vleugel mocht/kon begeleiden. Later was er nog een mogelijkheid om op het orgel van het kleinste katholieke kerkje in Érd te spelen. De organisatie daarvan was de basis voor een hechtere vriendschap tussen ons. Ad ging, vanwege zijn kinderen, naar een andere campingbestemming, bij een meer – in Abádszalók – waar Ad uiteindelijk twee jaren achtereen in het oude gereformeerde kerkje op een Nederlands “Johannes-Orgel” niet alleen concerten heeft gegeven, maar ook kerkdiensten heeft begeleid. Dat leidde in 2008 tot een eerste bezoek bij ons in Martfű, met en bezoek aan de gereformeerde dominee die zijn zielige orgeltje liet zien en goed wist waarom “zijn” orgeltje niet geschikt is voor concerten. Maar, die dominee had de sleutels in zijn zak van de buurman, de katholieke kerk, waar wel een concertorgel zou staan. De verassing was groot, want het gaat om een nog niet zo heel oud (2005), goed onderhouden, Chamade orgel.

Het moderne chamade orgel is een variant op de zogenaamde “Spaanse orgelbouw”. Een pijp orgel met traditioneel staande pijpen, maar ook een aantal horizontaal geplaatste register pijpen. De andere wind/geluidrichting uit die chamade pijpen geven een afwijkend helder klankbeeld. In combinatie met de traditionele staande pijpen geeft dat ook een ander echo-effect. Door de klankmanipulatie worden de chamade registers hoofdzakelijk voor trompet effecten gebruikt.

De wens om op dat orgel in Martfű een concert te geven werd een van de grote wensen van Ad en die wens werd met een klein geïmproviseerd concert in 2008 voor het eerst succesvol ingevuld. De basis naar meer was gelegd. In het nog altijd traditioneel denkende en werkende culturele Hongaarse leven (de grote democratische hervormingen van 1989-1990 zijn wel in de grote politiek maar nog niet tot het normale leven doorgedrongen) werden een meer uitgebreide bekendheid en kwalificering noodzakelijk. Voor een volgend concert werd om een CV gevraagd en de medewerking van het lokale Cultuurhuis, de basis van de gemeentelijke culturele machtshebbers. Een Hongaars cultuurhuis lijkt, qua functioneren, op een variant van het gemiddelde “Musis Sacrum” in Nederland. Het CV van Ad is bewonderenswaardig met o.a. goede universitaire opleiding, onderwijsbevoegdheden, organist in verschillende gemeenten en op bekende orgels, muziek leraar op een middelbare scholengemeenschap waar hij ook nog de hele culturele vorming onder zich heeft, concert ervaringen in heel Europa van Londen tot en met Sint Petersburg, Masterclasses, leider van verschillende gospel- en kerkkoren en uiteindelijk heeft Ad ook nog een doctorstitel in de muziekwetenschappen!
Ha, zeggen de Hongaren in een klein plaatsje dan, dat gaat ver boven onze pet, en in hun nationale nationalistische gevoelens (in de goede betekenis van het woord natuurlijk) vrezen zij dan te worden ondergesneeuwd. Eigenlijk zeg je dan “gewogen en te zwaar bevonden”. Ondanks dat is Ad in 2010 teruggekomen en heeft hij zowel een waanzinnig succesvol pianoconcert gegeven in en voor het stadhuis en de volgende dag een orgelconcert op het chamade orgel in de kerk, met de toenmalige ambassadeur Milders als ere gast van de gemeente. Van het concert heb ik geprobeerd om, tussen de bedrijven door opnamen te maken, die via het Internet kunnen worden weergegeven. In die bijna 14 minuten opnamen zijn op ongeveer 3:03 de Chamade effect orgelpijpen duidelijk zichtbaar, is het chamade effect duidelijk hoorbaar na 6:31 en is de tevredenheid van de ambassadeur zichtbaar is nabij 8:57.

Na dit concert zijn er nog verschillende kleinere pianoconcerten geweest tot en met een elektronisch orgelconcert in het zeer oorspronkelijke klassieke gereformeerde kerkje van het naburige Tiszaföldvár, in 2012, dat mede dank zij improvisaties op bekende Hongaarse kleuter en kinderliedjes erg succesvol was. Zozeer, dat de leider van het cultuurhuis in Tiszaföldvár vroeg of Ad dit jaar misschien terug komt, op vakantie. Ad komt dit jaar niet terug naar Hongarije. Vanwege herstel, na een zeer ernstige ziekte, van zijn vrouw, moet Ad zijn reisafstanden beperken. Maar Ad kan zijn vrouw wel een paar dagen met hun kinderen alleen laten en heeft besloten om voor een paar dagen naar Tiszaföldvár en Martfű terug te komen. Hij wordt op 31 juli verwacht, samen met zijn oudste dochter Joelle uit Parijs, die hem bij de bediening van de orgelregisters behulpzaam zal zijn. In tegenstelling tot eerdere gelegenheden was de organisatie van 3 concerten niet problematisch. De gesprekken gingen vlot, afspraken waren snel gemaakt en ook het onderdak in het comfortabele geklimatiseerde “Martfű Termál Hotel“, in ruil voor een uurtje (of zo) spelen is geen probleem.

De concertserie is als volgt en natuurlijk zijn ook de Nederlanders in Hongarije van harte welkom:
Op vrijdag 1 augustus pianoconcert in Martfű, in het Termál hotel om 18:30.
Op zaterdag 2 augustus pianoconcert in Tiszaföldvár, samen met de opening van de jaarlijkse gobelin tentoonstelling om 17:00.
Op zondag 3 augustus orgelconcert op het unieke Chamade orgel in de Sint Tomas kerk in Martfű.
Bij de concerten zal worden gezongen door Tünde en Csilla Szabadkai. De concertprogramma’s zijn gevarieerd: van variaties op kinderliedjes tot en met een populaire Bach variant!

Op het hotel na, en aan het einde van de concerten een (vloeibaar) aardigheidje, krijgt Ad geen vergoeding. Zelfs niet voor zijn reiskosten. Maar intussen worden zijn Ad en zijn concerten gewaardeerd. Ad ondersteunt op een unieke wijze de Nederlandse naamsbekendheid in Hongarije en speciaal in onze regio. Voor Nederlandse bedrijven en zakenlieden die zich oriënteren op vestiging in Hongarije, kunnen de concerten van Ad de zakelijke contacten alleen maar vergemakkelijken.